به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، اولین جلسه کمیسیون پژوهش اجلاسیه اساتید حوزه علمیه قم در مرکز مدیریت این حوزه (دارالشفا)، با حضور معاون پژوهش حوزه و جمعی از اساتید حوزه علمیه قم با موضوع آموزش مجازی و پژوهش برگزار شد.
بر اساس این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین حامدی در ابتدا ضمن خیرمقدم به اساتید و مهمانان جلسه گفت: با به وجود آمدن شرایط جدید آموزشی به دلیل شیوع بیماری کرونا، آموزش در فضای مجازی تبدیل به موضوع محوری اجلاسیه اساتید حوزه علمیه قم شده است و از نظرات اساتید در این مورد استفاده خواهد شد.
وی گفت: اجلاسیه به شکل مجازی برگزار خواهد شد.
معاون سطوح عالی و درس خارج حوزه علمیه قم اظهار کرد: بنا شده است سه کمیسیون آموزش، پژوهش و تهذیب تشکیل شود تا برای اجلاسیه مباحث آماده و منسجم گردد.
وی خاطرنشان کرد: دغدغه ما به طور ویژه طلاب پایه اول بودند که حتی پیشنهاد شد امسال طلبه ورودی جدید نداشته باشیم؛ زیرا مسئله تهذیب و تربیت در کنار علم آموزی یکی از لوازم طلبگی است و این امر در پایه های اول و بدو ورود طلاب به حوزه های علمیه از اهمیت بالاتری برخوردار است.
حجت الاسلام والمسلمین حامدی گفت: سؤالات مربوط به موضوع اجلاسیه اساتید برای ۱۵۰ نفر از اساتید حوزه قم به صورت مکتوب ارسال شده است؛ بخشی از اساتید نیز دعوت شده اند تا در جلسات شرکت داشته باشند و به این ترتیب هم فکری لازم برای اجلاسیه به عمل آید.
وی افزود: امسال به جهت وجود فضای مجازی می خواهیم از تمام اساتید دعوت به عمل آوریم تا در اجلاسیه حضور داشته باشند.
معاون سطوح عالی و درس خارج حوزه علمیه قم گفت: چکیده نظرات اساتید، امروز در اختیار اساتید حاضر در جلسه کمیسیون پژوهش ارائه شده است تا به یک جمع بندی منسجم برسیم و آنرا در اجلاسیه اساتید حوزه علمیه قم ارائه دهیم.
وی خاطرنشان کرد: در کمیسیون پژوهش ۵ سؤال مطرح شد:
۱. چیستی و چگونگی فضای مجازی
۲. تأثیر فضای مجازی بر امر پژوهش
۳. آسیب های فضای مجازی بر امر پژوهش
۴. فرصت های فضای مجازی بر امر پژوهش
۵. راه ایجاد بسترهایی برای فعالیت پژوهشی اساتید و طلاب
وی افزود: در پاسخ هایی که دریافت شد گفته شده بود که فضای مجازی فضای خوبی را برای مطالعه، فیش برداری و تحقیق و پژوهش فراهم آورده است.
حجت الاسلام حامدی اظهار داشت: برخی گفته اند فضای مجازی می تواند امکان ایجاد نظام آموزشی چهره به چهره را فراهم کند؛ می بایست از فضای مجازی و بستر آن استفاده بهینه شود.
وی تصریح کرد: برخی اساتید از مدیریت حوزه، خواستار تأمین امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای مدارس علمیه شده اند تا بتوانند فعالیت های پژوهشی بیشتری داشته باشند.
حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی در ادامه به ایراد سخن پرداخت و گفت: بنا به فرمایش سردار شهید قاسم سلیمانی گاهی فرصتی که در تهدید هست در خود فرصت وجود ندارد؛ شیوع بیماری کرونا باعث شد مقاومتی که در مقابل فضای مجازی و همراه داشتن گوشی های هوشمند در فضای مدارس علمیه وجود داشت از بین برود و در حال حاضر مدارس در داخل گوشی ها تعریف شده اند.
استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: یکی از مشکلات عمده ما در دوران قبل از کرونا این بود که تعطیلات مضاعف داشتیم و به همین دلیل از فضای علم آموزی فاصله می گرفتیم؛ اما با آمدن آموزش مجازی می توان در تعطیلات نیز به روند علم آموزی و شرکت در کلاس های درسی تداوم بخشید.
وی گفت: با آمدن آموزش مجازی، انحصار علم آموزی از قم برداشته شده و طلاب در سراسر کشور می توانند از محضر اساتید خبره ای که در قم مشغول به تدریس هستند استفاده ببرند.
حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی افزود: دسترسی به استاد با استفاده از فضای مجازی آسان شده است؛ طلبه اگر صدای استاد را نشنید و یا در فهم موضوع دچار مشکل شد، می تواند مجدداً صوت استاد را مورد استماع قرار دهد تا آن نکته را متوجه شود و این یکی از محاسن آموزش مجازی است.
وی بیان داشت: به کمک آموزش مجازی هزینه های رفت و آمد طلاب نیز کاهش یافته است.
این استاد حوزه گفت: وقتی هر کاری شروع شود، به مرور زمان جا می افتد؛ با استفاده از فضای مجازی به راحتی می توان به دنبال جهانی کردن حوزه علمیه قم رفت.
وی افزود: می بایست نرم افزاری متناسب با فضای آموزشی حوزه طراحی و ارائه گردد که قابلیت بحث و اظهار نظر در حین تدریس را برای طلاب فراهم آورد.
حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی با اشاره به اهمیت موضوع تهذیب و تربیت در حوزه های علمیه گفت: باید به گونه ای برنامه ریزی شود که مباحث تربیتی و تهذیبی طلاب نیز دنبال گردد.
حجت الاسلام رضوی در ادامه ضمن تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها گفت: یک از مسائلی که با کمک فضای مجازی به دست آمده است عدالت آموزشی است؛ به این شکل که همه طلاب در تمام نقاط کشور می توانند از کلاس های اساتید مطرح و توانمند استفاده ببرند.
وی افزود: ما باید در کنار آموزش به امر پرورش نیز بپردازیم و در آموزش مجازی این مهم را نیز لحاظ کنیم.
استاد حوزه قم گفت: در آموزش مجازی دیگر مجالی برای مباحث حاشیه ای وجود ندارد و طلاب و اساتید به اصل مباحث درسی می پردازند.
وی خاطرنشان کرد: می بایست هنجارهای جدیدی که متناسب با فضای مجازی است به طلاب و اساتید آموزش داده شوند.
حجت الاسلام میرزاجانی سپس بیان داشت: متأسفانه در آموزش مجازی ارتباط استاد با طلبه کم شده است.
وی افزود: مشکل دیگری که در این مورد وجود دارد این است که طلاب در انتخاب واحد خود سراغ اساتیدی می روند که از قبل با آنان آشنایی دارند و به نحوی آن اساتید از قبل مطرح شده بودند.
استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: یک از آفت های فضای مجازی ضعف در ارزیابی علمی طلاب است؛ پژوهش می تواند این ارزیابی را به حقیقت نزدیک کند.
وی با اشاره به ضعف فضای مجازی در امر تربیت و اخلاق گفت: تربیت عملی طلاب با منش اساتید در فضای مجازی قابل اجرا نیست؛ زیرا طلاب در فضای مجازی ارتباط چندانی با اساتید پیدا نمی کنند.
حجت الاسلام ابوالحسنی از اساتید مدعو این جلسه گفت: نسبت به امر پژوهش در فضای مجازی تهدیداتی مفروض وجود دارد؛ اما فرصت هایی را هم می توان در این فضا دید.
وی افزود: معاونت پژوهش حوزه های علمیه باید هم از جهت سخت افزاری و هم از جهت نرم افزاری به طلاب، اساتید و مدارس علمیه کمک کند تا بتوانند امکانات لازم برای آموزش مجازی را برای خود تهیه نمایند.
استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: عدم انسجام و وحدت رویه در مورد نرم افزارهای آموزشی باعث سردرگمی طلاب و اساتید شده است.
وی تصریح نمود: در مسئله تقریرات، پایان نامه ها، و صوت اساتید در حال حاضر تولیدات بسیاری داریم که در حال هدر رفت هستند؛ لذا فرصت خوبی پیش آمده است تا این محتواهای علمی در یک مکان تحت مدیریت حوزه علمیه جمع آوری و ارائه شوند.
حجت الاسلام ابوالحسنی گفت: ارائه مطالب جدید و به روز می تواند به طور مستقیم بر انگیزه علمی و تحصیلی طلاب تأثیرگذار باشد.
وی خاطرنشان کرد: لازم است دوره هایی جهت آموزش اساتید و طلاب در موضوع آموزش و پژوهش در فضای مجازی برگزار شود.
حجت الاسلام آلوستانی در ادامه این جلسه به بیان سخن پرداخت و گفت: غالباً اساتید با فضای مجازی مخالفت دارند؛ در قرآن کریم در سوره یونس آمده که ریشه تکذیب، جهل به آن موضوع است.
وی افزود: فضای مجازی این بستر را ایجاد کرده است که اساتید تحقیقات بیشتری را انجام دهند و در مطالب تدریسی خود تدقیق و تعمیق بیشتری نیز داشته باشند.
این استاد حوزه قم گفت: یکی از فواید اساسی فضای مجازی استمرار دروس است؛ یعنی در تعطیلات نیز طلاب می توانند با استفاده از فضای مجازی به علم آموزی بپردازند.
وی در پایان با اشاره به اهمیت معرفی اساتید جوان حوزه گفت: شرط انصاف این است که برای مطرح شدن اساتید جوان و گمنام تدبیری اتخاذ شود؛ مثلاً با بارم بندی اساتید در فضای مجازی و ایجاد امکان نظرسنجی در مورد آنان، به معرفی آنها به طلاب کمک شود.
حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون پژوهش حوزه های علمیه کشور سپس به ایراد سخن پرداخت و ضمن تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها گفت: در رابطه با موضوع این جلسه دو نکته فضای مجازی و پژوهش را مدنظر داشته ایم؛ فضای مجازی را می خواهیم در سیاست گذاری ها مورد توجه قرار دهیم.
وی افزود: آیا می توان در همین فضای مجازی می توانیم فعالیت های پژوهشی را هم تعریف کنیم؛ یعنی اگر سیستم آموزش مجازی به تصویب شورای عالی حوزه برسد آیا می توان پژوهش را نیز به آن گره زد و از طلاب خواسته تحقیق و یا تقریر ارائه دهند یا خیر؟
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی گفت: اگر حوزه بتواند امکانات لازم برای آموزش و انجام فعالیت های پژوهشی را تأمین کند قطعاً به ارتقای سطح پژوهشی اساتید و طلاب کمک خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: اگر سامانه ای داشته باشیم که تمام تقریرات و تحقیقات اساتید و طلاب را جمع آوری کند به این ترتیب پژوهش های قوی تری به تولید خواهند رسید و بانک اطلاعاتی جامعی در دسترس طلاب و اساتید قرار خواهد گرفت.
معاون پژوهش حوزه های علمیه بیان داشت: کلاس های حضوری نه در حوزه علمیه قم و نه در هیچ نظام آموزشی در دنیا حذف شدنی نیستند.
حجت الاسلام غلامی سپس گفت: می بایست در باب پژوهش هم نگاه سخت افزاری و هم نگاه نرم افزاری داشت؛ اساتید گذشته حوزه های علمیه معمولاً یا به کتابخانه ای نزدیک بودند و یا خودشان در منزل کتابخانه ای داشتند.
وی افزود: مدیریت حوزه لازم است از حیث امکانات دیجیتالی اعم از سخت افزار و نرم افزار طلاب و اساتید را حمایت نماید.
این استاد حوزه قم گفت: در عرصه پژوهش باید در گام اول هم اساتید و هم طلاب به خوبی با این مقوله آشنایی داشته باشند؛ پس نیاز است آنان را با اصول پژوهش بویژه پژوهش در فضای مجازی آشنا کنیم.
وی افزود: باید طلاب سایت های علمی معتبر را بشناسند و بدانند در این انبوه اطلاعات که در فضای مجازی وجود دارد سراغ کدام یک از آن ها بروند تا علاوه بر انجام پژوهش از گمراهی آنان در این مسیر نیز جلوگیری به عمل آید.
حجت الاسلام غلامی تصریح کرد: استاد و شاگرد باید با هم ارتباط داشته باشند و در غیر این صورت تعلیم و تربیت به نحو احسن اتفاق نخواهد افتاد.
حجت الاسلام محمدصالح مازنی در ادامه به ایراد سخن پرداخت و گفت: نکته اساسی این است که کارکرد و مسئولیت اساتید در عرصه پژوهش را بدانیم و سپس ببینیم از چه طریقی این کارکردها در فضای مجازی قابل احصاء هستند.
وی افزود: اساتید حوزه یکسری کارکردها در مورد خودشان دارند؛ موضوعاتی همچون تدریس پژوهش محور یا داشتن مهارت پژوهش درسی مواردی از این کارکردهاست.
مدیر ترویج پژوهش حوزه های علمیه گفت: متأسفانه تعدادی از اساتید هستند که خودشان فاقد سوابق پژوهشی می باشند و این امر می طلبد به آموزش آنان پرداخته شود.
وی بیان داشت: مسئله دیگر عدم ارائه خدمات در ازای فعالیت های پژوهشی به طلاب و اساتید است؛ مثلاً از اساتید راهنما باید حمایت هایی به عمل آید تا بر انگیزه آنان در این مسیر افزوده شود.
حجت الاسلام خدابنده لو، معاون تهذیب حوزه علمیه قم سپس ضمن تسلیت ایام عزاداری به مناسبت شهادت دخت نبی مکرم اسلام حضرت زهرا سلام الله علیها گفت: پژوهش و تحقیق در فضای مجازی گرفتار مسئله کپی کردن مطالب از سایت هاست؛ این کار علاوه بر جنبه غیراخلاقی که دارد می تواند وزانت علمی کارهای پژوهشی حوزه را هم کاهش دهد.
حجت الاسلام والمسلمین حامدی سپس در پاسخ به نظرات اساتید حاضر در نشست گفت: دغدغه اساتید در زمینه سخت افزارها و نرم افزارهای مورد نیاز آموزش مجازی، از همان ابتدای شیوع کرونا مورد توجه مدیر محترم حوزه های علمیه کشور بوده و همچنان نیز به دنبال راهکارهای بیشتر برای رفع آن هستند.
وی افزود: در همین جهت قابلیت های متعددی در پیشخوان حوزه ایجاد شده است تا برای طلاب و اساتید، مباحثه و تدریس و سایر امور آموزشی قابل انجام باشد.
معاون سطوح عالی و دروس خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم اظهار داشت: نکته دیگر در این مورد رایگان شدن هزینه اینترنت مورد مصرف در پیشخوان حوزه برای طلاب و اساتید است.
وی خاطرنشان کرد: طرح هدایت علمی-تربیتی که با هدف آشتی دادن استاد و طلبه طراحی شده است، می تواند فاصله و عدم ارتباطی را که بین استاد و شاگرد از سوی فضای مجازی ایجاد شده است تا حد زیادی کاهش دهد.
حجت الاسلام والمسلمین حامدی گفت: در مسئله حضور و غیاب اختیار را به اساتید واگذار نموده ایم و تأییدیه آنان برای مدیریت حوزه ملاک است تا آزمون برای طلاب برگزار شود.
وی تصریح کرد: صدها نوع اشکال مختلف را می توان در مورد آموزش مجازی مطرح نمود؛ اما در حال حاضر این مدل آموزشی به کمک بشر آمده تا در ایام شیوع بیماری کرونا از علم آموزی باز نماند.
مدیر سطوح عالی و درس خارج حوزه علمیه قم افزود: در حاضر تمام کارگاه ها و دوره های آموزشی پژوهش برنامه ریزی شده است تا همه اساتید روند پژوهش و فعالیت پژوهشی را به خوبی بیاموزند.
در پایان این نشست حجت الاسلام ایزدهی با رأی اکثریت جمع حاضر به عنوان مخبر این کمیسیون انتخاب شد تا گزارش این جلسه را به گوش شرکت کنندگان در اجلاسیه اساتید حوزه علمیه قم برساند.
